Szczegóły

Towarzystwo Dom Uphagena zaprasza na drugi z wykła­dów tego­rocz­nego cyklu „Kul­tura daw­nego Gdań­ska” w dniu 26 lutego 2020 r. (środa), godz. 17.00 zaty­tu­ło­wany „Gdańsk kal­wiń­ski: od Dru­giej Refor­ma­cji do Unii Sta­ro­pru­skiej 1817 r. „, pre­le­gen­tem będzie dr hab. Sła­wo­mir Koście­lak, prof. UG (Wice­pre­zes Towa­rzy­stwa Dom Upha­gena).

We współ­cze­snym Gdań­sku, po 1945 r. domi­nuje rzym­ski kato­li­cyzm, a Gdańsk Zło­tej Ery, XVI-XVIII stu­le­cia – po zakoń­czo­nej suk­ce­sem Pierw­szej Refor­ma­cji – koja­rzy się z lute­ra­ni­zmem. To lute­ra­nie w 1557 r. uzy­skali przy­wi­lej wyzna­niowy. Pow­stał w Gdań­sku kościół „kra­jowy” (miej­ski), oparty na wzor­cach pły­ną­cych z Wit­ten­bergi.

Jed­nak u schyłku XVI stu­le­cia do mia­sta zawi­tała też Druga Refor­ma­cja – kal­wiń­ska. Zapa­trzeni w genew­ski model auto­no­micz­nego kościoła, pozba­wio­nego kato­lic­kich relik­tów i opar­tego na wyma­ga­ją­cej samo­dy­scy­pliny zasa­dzie pre­de­sty­na­cji przed­sta­wi­ciele gdań­skich elit spró­bo­wali narzu­cić kal­wi­nizm ogó­łowi miesz­kań­ców Gdań­ska.
Patry­cju­sze, urzęd­nicy, pro­fe­so­ro­wie, ludzie wol­nych zawo­dów opo­wie­dzieli się za naucza­niem Jana Kal­wina, więk­szość oby­wa­teli, pospól­stwo, plebs, nie­które patry­cju­szow­skie rody, pozo­stali wierni Mar­ci­nowi Lutrowi. Po apo­geum wpły­wów w pierw­szej deka­dzie XVII w. kal­wi­nizm w mie­ście nad Motławą wyraź­nie osłabł i stał się nie­wielką, mar­gi­nalną liczeb­nie, ale wciąż widoczną mniej­szo­ścią.
To dzie­jom tej mniej­szo­ścio­wej grupy, fascy­nu­ją­cym dzie­jom zma­gań o „rząd dusz” w Gdań­sku poświę­cony jest niniej­szy wykład.

Będzie to rów­nież opo­wieść o peł­nym niu­an­sów oby­cza­jo­wych i praw­nych trwa­niu kal­wi­ni­stów w lute­rań­skim mie­ście, o ich zróż­ni­co­wa­niu na nurt główny – „pru­ski” i pier­wotny – „holen­der­ski”, a także dwie emi­granc­kie pod­grupy: fran­ko­foń­skich huge­no­tów i szkoc­kich pre­zbi­te­ria­nów. Wojny napo­le­oń­skie siłą rze­czy poło­żyły kres dwóm ostat­nim wspól­no­tom, główne nurty zli­kwi­do­wała – przy­naj­mniej w teo­rii – narzu­cona w 1817 r. przez Fry­de­ryka Wil­helma III Sta­ro­pru­ska Unia Ewan­ge­licka z lute­ra­nami.

Kiedy: 26 lutego 2020 r. (środa), godz. 17.00

Gdzie: Dom Upha­gena, ul. Długa 12
Wstęp wolny. 

Dr hab. Sła­wo­mir Koście­lak - jest absol­wen­tem Uni­wer­sy­tetu Gdań­skiego, dok­to­rem habi­li­to­wa­nym, pro­fe­so­rem nadzw., od 2002 r. jest pra­cow­ni­kiem dydak­tyczno-nauko­wym w Insty­tu­cie Histo­rii Uni­wer­sy­tetu Gdań­skiego.
Wśród roz­licz­nych zain­te­re­so­wań badaw­czych prof. Koście­laka wska­zać można jako naj­waż­niej­sze: sto­sunki oraz kon­flikty wyzna­niowe w Gdań­sku i Pru­sach Kró­lew­skich w XVI-XIX w., zagad­nie­nia doty­czące refor­ma­cji i kontrrefor­ma­cji, reformy Kościoła; mniej­szo­ści reli­gijne oraz kasaty klasz­torne z początku XIX w., histo­rię spo­łeczną Pomo­rza, Wiel­ko­pol­ski i Kujaw a także drogi awansu i regresu spo­łecz­nego.
Jest auto­rem ksią­żek Jezu­ici w Gdań­sku od dru­giej połowy XVI do końca XVIII wieku, Gdańsk – Kra­ków 2003; Kato­licy w pro­te­stanc­kim Gdań­sku od dru­giej połowy XVI do końca XVIII wieku, Gdańsk 2012 (ta ostat­nia nagro­dzona Nagrodą I Stop­nia Mini­stra Nauki i Szkol­nic­twa Wyż­szego za naj­lep­szą pracę habi­li­ta­cyjną obro­nioną w 2013 roku) oraz ponad 80 arty­ku­łów nauko­wych, które uka­zały się w naj­waż­niej­szych cza­so­pi­smach spe­cja­li­stycz­nych w Pol­sce i poza gra­ni­cami karaju.
Ponadto ma w dorobku kil­ka­dzie­siąt bio­gra­mów, ponad 160 haseł do Geda­no­pe­dii oraz Ency­klo­pe­dii Gdań­ska, ponad 130 arty­ku­łów popu­larno-nauko­wych.
Jest rów­nież orga­ni­za­to­rem i od 2008 r. kie­row­ni­kiem stu­diów pody­plo­mo­wych geda­ni­styka na Wydziale Histo­rycz­nym UG, a także orga­ni­za­to­rem i prze­wod­ni­czą­cym Komi­tetu Głów­nego Olim­piady Wie­dzy o Gdań­sku (od 2009 r.).