Wartownia nr 1 – 44-lecie otwarcia muzeum
29 czerwca 1974 r. udostępniono do zwiedzania Wartownię nr 1 na Westerplatte – jedynej udostępnionej do zwiedzania placówce muzealnej na półwyspie. W ramach uroczystości 44-lecia Oddziału Muzeum Gdańska, 29 czerwca 2018 r., odbędzie się spotkanie z gdańszczanami: Aleksandrem Ślusarzem i Andrzejem Januszajtisem – osobami zaangażowanymi w uratowanie tego miejsca przed rozbiórką. Obaj otrzymają pierwsze Medale Niepodległości. Uroczystości będzie towarzyszyć także premierowa odsłona projektu „Szlak Pamięci” przeznaczonego dla odwiedzających Westerplatte.
Z dawnych obiektów Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte do dziś w całości zachowała się Wartownia Nr 1 (jako jedyna udostępniona dla zwiedzających), Wartownia nr 4, budynek dawnej elektrowni, dwa magazyny amunicyjne (znajdują się dziś na terenie zajętym przez wojsko) oraz ruiny budynku nowych koszar. Niewiele brakowało, by z Wartowni nr 1, nie pozostało nic… Za jej uratowanie przed wysadzeniem w powietrze Aleksander Ślusarz i profesor Andrzej Januszajtis zostaną odznaczeni pierwszymi Medalami Niepodległości, które zostaną przyznane innym osobom zasłużonym dla Gdańska podczas V Światowego Zjazdu Gdańszczan. W uroczystościach weźmie udział również dr Andrzej Drzycimski - historyk badający dzieje Westerplatte.
Jak uratowano Wartownię nr 1?
W 1966 roku, w związku z pracami przy nabrzeżu portowym na Westerplatte Wartownię nr 1 chciano zniszczyć. Ówczesne władze nie widziały potrzeby ani możliwości, by zabytek i świadek obrony Września 1939 r. uratować. Inaczej widzieli to działacze z gdańskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami oraz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację zrzeszającego kombatantów, w tym żyjących Obrońców Westerplatte skupionych wokół Związku Obrońców Westerplatte. Dzięki aktywności działaczy skupionych wokół TOnZ Wartownia nr 1 stoi na półwyspie do dziś…
– […] skontaktował się z nami bosman gdańskiego portu Talaga (...) z apelem o ratowanie Wartowni nr 1 na Westerplatte (...). Jak się dowiedzieliśmy, w związku z poszerzaniem kanału portowego przeprowadzono tor kolejowy dokładnie przez wartownię, która ma być wysadzona w powietrze. Bosman opóźniał eksplozję pod pretekstem, że zagrozi ruchowi statków, ale to już nie skutkowało." – wspominał w wywiadzie na trójmiejskiej redakcji Gazety Wyborczej profesor Andrzej Januszajtis.
Petycja u władz nie przyniosła porozumienia. Piotr Stolarek – ówczesny Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej - nakreślił możliwy scenariusz: Wartownia nr 1 przetrwa… na pocztówkach”, ale Aleksander Ślusarz, architekt i inżynier zrzeszony w TOnZ, opracował śmiały plan przenosin Wartowni nr 1 na nowe miejsce, w który zaangażował Politechnikę Gdańską oraz pracowników gdańskiej stoczni. Za przeprowadzanie tej operacji, bodajże pierwszej takiego typu na świecie oraz jawny akt sprzeciwu wobec władz Polski Ludowej przyszło słono zapłacić… utratą pracy i czterema latami więzienia.
Od Izby Pamięci do Muzeum Gdańska
W czerwcu 1974 we wnętrzu Wartowni powstała Izba Pamięci zorganizowana przez koło ZBoWiD w Nowym Porcie. W 1980 r. została ona przekształcona w istniejący do dziś Oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Otworzono go 29 czerwca 1984 r…, i do dziś dzień we wnętrzu Wartowni nr 1 prezentowane są pamiątki po Wojskowej Składnicy Tranzytowej i jej Obrońcach.
Wartownia nr 1 na Westerplatte czynna jest w letnim sezonie turystycznym – od końca kwietnia do końca września każdego roku. Odwiedza ją rocznie ok. 40 tys. osób z całego świata. 29 czerwca 2018 r. będzie można zwiedzić ją nieodpłatnie, a także zobaczyć pokazy rekonstrukcyjne oraz wziąć udział w innych atrakcjach.
Szlak Pamięci – poznaj Westerplatte!
Muzeum Gdańska rozszerza ofertę turystyczną na Westerplatte. Oprócz możliwości zapoznania się z wystawą w Wartowni nr 1 na gdańszczan i turystów czekać będzie interaktywny program zwiedzania. Codziennie, od 30 czerwca aż do końca sierpnia br., dzięki przygotowanym animacjom wizytujący półwysep będą mogli poznać jego historię w nowej odsłonie i rozwijać jego elementy.
Nowy projekt Muzeum Gdańska uzupełnia dotychczasowe oferty zwiedzania półwyspu i jest powiązany ze zwiedzaniem Wartowni nr 1 na Westerplatte – Oddziału Muzeum Gdańska. W trakcie podróży uczestniczy „Szlaku” poznają genezę Wojskowej Składnicy Tranzytowej, rolę kolei na Westerplatte i funkcje licznych niegdyś magazynów.
Szlak i edukacja
Podczas podróży po Westerplatte zapoznamy się trzema wybranymi miejscami i osobami, związanymi z obroną półwyspu we Wrześniu 1939 r., a także ich losami za czasów Polski Ludowej. Mowa tu o Wartowni nr 1, ruinach Nowych Koszar oraz linią kolejową na Westerplatte, a także mjr. Henryku Sucharskim i kpt. Franciszku Dąbrowskim.
– Zupełnie nowym elementem będzie punkt edukacyjny zlokalizowany nieopodal ruin koszar. Możliwość zmierzenia się z zadaniem opartym o modułową makietę pozwoli poznać i zrozumieć jak bardzo zmieniało się Westerplatte w XX wieku. Każdy korzystający z pakietu "Westerplatte - Szlak Pamięci" będzie mógł odbyć wycieczkę turystyczną drezyną – mówi Mateusz Jasik z Muzeum Gdańska, koordynator projektu „Szlak Pamięci”.
Najpóźniej w połowie lipca br. projekt zostanie uzupełniony o nowy element. W ręce zwiedzających oddamy broszurę edukacyjną, zaprojektowaną jako praktyczny przewodnik po historii i topografii Westerplatte zawierająca kopie oryginalnych dokumentów i fotografii z zasobów Muzeum Gdańska. Broszurę będzie można otrzymać nieodpłatnie, jako dodatek do biletu wstępu do Wartowni nr 1.
Współtwórz i rozwijaj „Szlak Pamięci”!
Projekt "Szlak pamięci" będzie stale rozszerzany wedle oczekiwań zwiedzających i w oparciu o ich sugestie.
Punkty programu przygotowaliśmy korzystając z wieloletniego doświadczenia, chętnie poznamy pomysły i propozycje wszystkich zwiedzających. Szczególnie liczymy na sugestie i kontynuację współpracy z bardzo aktywnymi na Westerplatte harcerzami, a także przewodnikami i wychowawcami letniego wypoczynku dzieci i młodzieży. Planujemy szkolenie edukatorów z języka migowego, czy wprowadzenie audio deskrypcji, po to by Westerplatte było miejscem gościnnym dla każdego zwiedzającego.
Skorzystanie z letniej oferty edukacyjnej „Szlak Pamięci” jest odpłatne. Opłata dla dorosłych to 12 zł / osobę, uczniowie, studenci i seniorzy zapłacą 6 zł. Pakiet rodzinny to koszt 22 złotych.
