Wykład Moniki Kasprzak będzie dotyczył dziejów trzech parcel miejskich położonych przy ul. św. Ducha o numerach 44, 45, 46. Prace archeologiczne prowadziło tu w latach 2004-2005 obecne Muzeum Gdańska, a w 2009 r. na teren powróciło Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. Na niewielkiej, obejmującej blisko 350 m2 działce, archeolodzy dotarli do reliktów średniowiecznej zabudowy z lat 30.-40. XIV w. Wyniki mogą być zaskakujące…
Aby w pełni zrozumieć przemianą jakościową, którą przeszedł Gdańsk w XIV w., trzeba cofnąć się do czasów tzw. „Rzezi gdańskiej” i zajęcia miasta wchodzącego w skład Korony Królestwa Polskiego przez krzyżaków w 1308 r. Spłonął wówczas kompleks osadniczy Starego Miasta zlokalizowany przy zamku. Rycerze Zakonu Najświętszej Maryi Panny rozpoczęli odbudowę i reorganizację administracji oraz rozbudowę infrastruktury – zarówno obronnej, sakralnej i gospodarczej – dopiero dwadzieścia-trzydzieści lat po podboju Pomorza. Nie inaczej było w Gdańsku, którego samorząd został gruntownie zreorganizowany, choć Henryk Burmeister - ostatni z sołtysów „lubeckiego” Gdańska został burmistrzem w zorganizowanym na wzór chełmiński magistracie miejskim. Za czasów jego rządów (1334-1354), dzięki współpracy z ówczesnym komturem gdańskim Winrychem von Kniprode, nad Motławą powstało dzisiejsze Główne Miasto, a teren samego patrymonium miejskiego poszerzył się o dobra kupione od okolicznych rycerzy, np. Piotra z Kacka. Miasto rozbudowywano w niebywałym tempie, choć do budowy w przeważającej mierze wykorzystywano… drewno.
Nie inaczej wyglądał wówczas Gdańsk przy ul. św. Ducha. W trakcie badań archeolodzy natrafili na pozostałości domu z okresu budowy Głównego Miasta. Jego podłogi były wykonane z brzozy, co według Moniki Kasprzak świadczy o tymczasowym charakterze funkcjonującej wówczas zabudowy. Dziesięć lat później dom zastąpiono trzema innymi, ale nim to się stało teren wokół podwyższono sztucznie o 60 cm. Podobne zmiany zachodziły w bardzo szybkim, jak na średniowiecze tempie. Układ domów i ich liczba zmieniały się co ok. 10-15 lat aż do połowy XV w. Gdy Gdańsk w czasie wojnie trzynastoletniej związał się z Koroną Królestwa Polskiego obserwowane interwały zmian wydłużają się do 100-120 lat. Stabilizuje się wówczas układ przestrzenny, zabudowa jest wykonana już przeważnie z gliny i cegły… Pojawiają się także latryny, które skrywają wiele wyrzucanych tam, bo uważanych wówczas za nieprzydatne, przedmiotów. To one mówią wiele o kulturze materialnej naszych przodków...
Podczas wykładu Moniki Kasprzak zostaną rozlosowane mikołajkowe upominki.
20 grudnia 2018 r. w Ratuszu Głównego Miasta Gdańska odbędzie się promocja publikacji „Jatki mięsne w Gdańsku od XIV do XX w.” Na ponad 670 stronach znajduje się 20 prac autorstwa Roberta Krzywdzińskiego, Zofii Maciakowskiej, Daniela Makowieckiego oraz wielu innych naukowców, którzy omawiają fenomen niewielkiego obszaru Głównego Miasta wszechstronnie analizując pozyskany w trakcie badań materiał archeologiczny. Publikacja, dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, będzie rozdana nieodpłatnie wszystkim uczestnikom spotkania.
Dzień później, 21 grudnia 2018 r., o godz. 14:00 w Domu Uphagena zostanie otworzona wystawa Historia Gdańskiej Codzienności, na której zobaczymy artefakty pozyskane w trakcie badań powierzchniowych prowadzonych przy ul. Świętojańskiej w Gdańsku.
