Jak to się zaczęło? Pierwsze miejskie muzeum w Gdańsku powstało w Wielkiej Sali Wety Ratusza Głównego Miasta w 1838 r., ale z prawdziwą instytucją łączyła ją… tylko nazwa. Niewielkie pomieszczenie w dalszym ciągu pełniło funkcję sali zebrań Rady Miasta. Jej reprezentanci długo nie widzieli potrzeby budowy profesjonalnego muzeum, co wyraża wypowiedź jednego z radnych, który podczas sesji poświęconej budowie muzeum miejskiego grzmiał „My tu nie potrzebujemy żadnego muzeum!”.
Tej potrzeby, z pewnymi wyjątkami, nie widziało też początkowo gdańskie mieszczaństwo. W przeciwieństwie do mieszkańców Szczecina, czy Poznania, nie wspierało ono chętnie instytucji pokazujących lokalne dziedzictwo. Gdańsk, od innych miast, wyróżniał też brak działających towarzystw historycznych, które stanowiły podporę funkcjonowania muzeów i często inicjowały powstawanie tych drugich. Pierwsze stowarzyszenie powstało dopiero w 1879 r., w dziewięć lat po utworzeniu muzeum miejskiego przez Rudolfa Freitaga oraz Leopolda von Wintera.
Aż do 1912 r. gdańskie muzea, zarówno te zinstytucjonalizowane jak i małe para-muzea, tkwiły we względnym bezruchu. Rewolucję w gdańskim muzealnictwie – zarówno na poziomie instytucji, jak i zbiorów – przyniósł Hans Friedrich Secker. Rozpoczęty wówczas proces wchłaniania małych para-muzeów, ich zbiorów oraz zmiany w narracji o Gdańsku przybrały na sile w okresie Wolnego Miasta Gdańska. Powodami było nie tylko dążenie do profesjonalizacji lokalnych instytucji, ale także potrzeba przeciwstawienia się wpływom kulturalnym odrodzonej II Rzeczypospolitej.
Celem konferencji „Teraźniejszość przeszłości” jest przypomnienie i omówienie tematów, takich jak gdańskie muzea i ich działania przed 1945 r., czy ogólny obraz historii naszego miasta w oczach dziejopisów i lokalnych historyków. Badania te do tej pory nie doczekały się osobnego opracowania monograficznego. W ramach trzech bloków tematycznych zostaną omówione dzieje gdańskiego muzealnictwa, następnie – w szerszym kontekście historycznym i porównawczym – muzeów Polski Północnej oraz Wielkopolski. Ostatni, trzeci blok tematyczny, będzie dotyczył gdańskiej historiografii, czyli tego co i jak przedwojenni historycy pisali o historii Gdańska. Ustalenia gdańskich historyków, co zrozumiałe, były widoczne w narracjach działających w mieście muzeów.
Udział w konferencji w charakterze słuchacza jest bezpłatny.
W II połowie 2019 r. ukaże się publikacja pokonferencyjna, która będzie zawierać teksty prelegentów. W 2020 r. planowana jest kontynuacja sesji naukowej, która będzie poświęcona gdańskiemu muzealnictwu po 1945 r., w tym także stratom wojennym.
Program konferencji, zawierający listę tematów poszczególnych prelekcji w formacie .pdf, znajduje się w sekcji "pliki do pobrania".
