Przejdź do treści głównej

Szczegóły

Początki Muzeum Gdańska

Przewiń w dół

dlaczego w Ratuszu mamy muzeum?

2 kwiet­nia 1970 r. udo­stęp­niono zwie­dza­ją­cym Ratusz Głów­nego Mia­sta, sie­dzibę główną dzi­siej­szego Muzeum Gdań­ska. Obec­nie 10 oddzia­łowe muzeum jest jedną z chęt­niej odwie­dza­nych pla­có­wek muze­al­nych w Gdań­sku. Zamiast prze­nie­sio­nych z powodu koro­na­wi­rusa na 24 wrze­śnia br. uro­czy­sto­ści jubi­le­uszo­wych warto przyj­rzeć się nie­ła­twym począt­kom muzeum. Czy o tym, że dziś w mie­ście działa jedno z więk­szych w Pol­sce muzeów zde­cy­do­wał… przy­pa­dek?

Początki muze­al­nic­twa w Gdań­sku to fascy­nu­jąca histo­ria ludzi peł­nych pasji i gro­ma­dzo­nych przez nich przedmio­tów. 150 lat temu, 30 marca 1870 r., wspól­nym wysił­kiem wielu gdańsz­czan udało się stwo­rzyć Muzeum Miej­skie (Stadt­mu­seum) z sie­dzibą w poło­wie pofran­cisz­kań­skiego klasz­toru (gma­chu Gim­na­zjum Aka­de­mic­kiego). Trzon muze­al­nych zbio­rów do 1939 r. sta­no­wiła kolek­cja Jacoba Kabruna (1759–1814) zło­żona z kilku tysięcy obra­zów, rysun­ków i rycin mistrzów euro­pej­skich od końca XV do począt­ków XIX wieku.

W trak­cie dzia­łań wojen­nych w 1945 r. klasz­tor pofran­cisz­kań­ski uległ czę­ściowemu znisz­cze­niu. Trwa­jący 9 dni pożar (20–29 marca) znisz­czył 60–65% czę­ści muzeum miej­skiego wraz z pozo­sta­wio­nymi we wnę­trzach zbio­rami, urzą­dze­niami i wypo­sa­że­niem. W 1946 r. Muzeum Miej­skie zostało prze­kształ­cone w Muzeum Pań­stwowe w Gdań­sku, a cztery lata póź­niej w Muzeum Pomor­skie w Gdań­sku. Insty­tu­cja miała peł­nić funk­cję muzeum okrę­go­wego – pla­cówki o cha­rak­te­rze naukowo-badaw­czym i oświa­to­wym nad­zo­ru­ją­cej pozo­stałe.

Muzeum miej­skie mogło powstać tuż po 1945 r.

Z ideą utwo­rze­nia pla­cówki muze­al­nej doku­mentującej histo­rię mia­sta wystą­pił w 1945 r. dyrek­tor Muzeum Naro­do­wego w War­sza­wie – prof. dr Sta­ni­sław Lorentz. Na sie­dzibę tej pla­cówki wska­zał Ratusz Głów­nego Mia­sta. Na prze­szko­dzie stał jed­nak stan budynku. Skom­pli­ko­wane i zło­żone prace nad jego odbu­dową, mimo prio­ry­te­to­wego sta­tusu, trwały z prze­rwami nie­malże 25 lat. Kwe­stię powo­ła­nia w Ratu­szu „Muzeum Histo­rycz­nego Gdań­ska” odży­wała w tym okre­sie w pra­sie lokal­nej. W 1955 r. Fran­ci­szek Mamuszka zapro­po­no­wał stwo­rze­nie eks­po­zy­cji uka­zu­ją­cej histo­rię mia­sta, także tej powo­jen­nej. Ideę powo­ła­nia muzeum, w ramach Muzeum Pomor­skiego, postu­lo­wał prof. Andrzej Zbier­ski.

Wło­da­rze i urzęd­nicy chcieli, by budy­nek speł­niał różne funk­cje. W 1949 r. pla­no­wano, że w przy­zie­miu znaj­dzie się Urząd Stanu Cywil­nego, a wyżej będą urzę­do­wać będą pre­zy­denci mia­sta. Podobne plany, obej­mu­jące rów­nież urzą­dze­nia archi­wum i Sali Ślu­bów, pod­trzy­my­wane były pra­wie do końca lat 60 XX w. Na dru­gim pię­trze pla­no­wano urzą­dzić „Salę Kon­ser­wa­tora Zabyt­ków” oraz sale wysta­wowe, zaś na pod­da­szu chciano urzą­dzić pokoje gościnne, a wie­żę… udo­stęp­nić na cele tury­styczne.

Bunt spo­łecz­ni­ków, czy kon­sen­sus?

Dysku­sje przy­spie­szyło zakoń­cze­nie w 1965 r. prac kon­ser­wa­tor­skich w Wiel­kiej Sali Wety, która była prze­zna­czona do orga­ni­za­cji ofi­cjal­nych uro­czy­sto­ści. Głów­nym użyt­kow­ni­kiem repre­zen­ta­cyj­nego pię­tra Ratu­sza miał zostać Urząd Stanu Cywil­nego. Wielką Salę Rady prze­zna­czono do „bar­dzo uro­czy­stych ślu­bów”, a do ślu­bów „zwy­kłych” słu­żyć miała Mała Sala Rady (Sala Zimowa).

W maju 1966 r. odbyło się spo­tka­nie Gdań­skiej Komi­sji Och­rony Zabyt­ków Pol­skiego Towa­rzy­stwa Tury­styczno-Kra­jo­znaw­czego. Komi­sja wraz z prze­wod­ni­czą­cym Macie­jem Kilar­skim, oraz dr arch. Janu­szem Ciem­no­łoń­skim i doc. Andrze­jem Janu­szaj­ti­sem pod­jęła uchwałę o powo­ła­niu w Ratu­szu muzeum histo­rycz­nego. Wystą­piła także do władz mia­sta z wnio­skiem, by opra­co­wa­nie pro­jektu orga­ni­za­cji nowej pla­cówki prze­ka­zać Komi­sji Och­rony Zabyt­ków.

We wrze­śniu 1969 r. w urzę­dzie Woje­wódz­kiego Kon­ser­wa­tora Zabyt­ków opra­co­wano doku­ment okre­śla­jący pro­gram funk­cjo­nalny Ratu­sza. Kon­cep­cja zespołu pod kie­row­nic­twem inż. arch. Tade­usza Chrza­now­skiego zakła­dała umiesz­cze­nie wystaw cza­so­wych na pierw­szym pię­trze. Wła­ściwa wystawa stała miała zna­leźć się na dru­gim pię­trze i obej­mo­wać okres od wcze­snego śre­dnio­wie­cza do zakoń­cze­nia II wojny świa­to­wej. Ekspo­zy­cję znisz­czeń Gdań­ska, opra­co­waną w opar­ciu o foto­gramy Kazi­mie­rza Lele­wi­cza, pla­no­wano umie­ścić na trze­cim pię­trze. Miała się tu znaj­do­wać pocze­kal­nia dla grup zwie­dza­ją­cych wieżę. W przy­zie­miu prze­wi­dziano kawiar­nię i pomiesz­cze­nia klu­bo­we…

Epi­log

Muzeum osta­tecz­nie powo­łano 31 marca 1970 r., choć akt jego powo­ła­nia dato­wany jest na 2 kwiet­nia 1970 r. i to wła­śnie tę drugą przy­jęto jako wyznacz­nik powo­ła­nia muzeum. Zbiega się on z otwar­ciem Ratu­sza Głów­nego Mia­sta oraz wer­ni­sa­żem wystawy „25 lat ochrony zabyt­ków w Gdań­sku”. W samo­dzielną pla­cówkę Muzeum Histo­rii Mia­sta Gdań­ska zostało prze­kształ­cone uchwałą Pre­zy­dium WRN z 22 marca 1971 r. Pierw­szym dyrek­to­rem został Józef Kuszew­ski. Zaląż­kiem zbio­rów stało się zabyt­kowe wypo­sa­że­nie Ratu­sza ukryte w cza­sie II wojny przez nie­miec­kich kon­ser­wa­to­rów kie­ro­wa­nych przez Eri­cha Vol­mara oraz kolek­cja ponad 200 monet prze­ka­za­nych z Muzeum Pomor­skiego.

Bez zaan­ga­żo­wa­nia wymie­nio­nych wyżej osób i wielu innych w Gdań­sku nie powsta­łoby muzeum miej­skie w obec­nej skali. Dziś Muzeum Gdań­ska opie­kuje się bli­sko 70 tysią­cami obiek­tów arche­olo­gicz­nych, histo­rycz­nych, arty­stycz­nych oraz przy­rod­ni­czych prze­cho­wy­wa­nych i poka­zy­wa­nych w 10 oddzia­łach. Muzeum utrwala i udo­stęp­nia 6700 cyfro­wych kopii rycin, map, czy sta­rych foto­gra­fii, a także udo­stęp­nia nie­ma­te­rialne, ustne świa­dec­twa histo­rii. Insty­tu­cja, obok muzeów z Kra­kowa i War­szawy, jest jedną z naj­więk­szych muzeów miej­skich w Pol­sce.

Uro­czy­sto­ści obcho­dów jubi­le­uszu 50-lecia Muzeum Gdań­ska zostają prze­nie­sione na 24 wrze­śnia 2020 r., nato­miast otwar­cie towa­rzy­szą­cej jej wystawy „Co daje Muzeum?” odbę­dzie się w Ratu­szu Głów­nego Mia­sta po znie­sie­niu stanu epi­de­mii i ponow­nego otwar­cia pla­có­wek zarzą­dza­nych przez insty­tu­cję dla zwie­dza­ją­cych.

 

prezentacje publiczne

Inne wydarzenia

Fotografie z Zaspy i Przymorza
prezentacje publiczne
prezentacje publiczne
prezentacje publiczne

Fotografie z Zaspy i Przymorza

Zbiórka zdjęć do 30 kwietnia br.

Czytaj więcej
Strajk kobiet
prezentacje publiczne
prezentacje publiczne
prezentacje publiczne

Strajk kobiet

Jak przekazać swoje transparenty, zdjęcia i filmy do Muzeum Gdańska?

Czytaj więcej
Dzień Gotyku Ceglanego
prezentacje publiczne
prezentacje publiczne
prezentacje publiczne

Dzień Gotyku Ceglanego

Gdańskie zabytki na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego

Czytaj więcej
Archeoturystyka wokół Morza Bałtyckiego
prezentacje publiczne
prezentacje publiczne
prezentacje publiczne

Archeoturystyka wokół Morza Bałtyckiego

Webinarium już w ten piątek

Czytaj więcej

Informacja o cookies!

Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do Twoich potrzeb. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo ma możliwość wyłączenia ich w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje